Lichtontwerp

Wat is lichtontwerp?

Wat is een lichtontwerp nou eigenlijk? Heel simpel gezegd is het het plan voor waar welk soort verlichtingsarmaturen komen in een project. Bij het maken van een lichtplan moet er met veel verschillende dingen rekening gehouden worden, daar komt veel meer bij kijken dan alleen maar een paar mooie lampen uitzoeken. Het gaat in mijn visie in de eerste plaats over sfeer en beleving; maar functie, vorm, techniek, duurzaamheid, enz. zijn natuurlijk ook allemaal essentiële elementen die uiteindelijk aan een goed ontwerp bijdragen.

Sfeer en beleving

Sfeer is de meest fundamentele manier waarop licht de beleving van onze omgeving beïnvloed, en is altijd mijn eerste uitgangspunt bij het maken van een lichtontwerp. Sfeer is in essentie de manier waarop we ons emotioneel verhouden tot onze omgeving; het beïnvloed ons gemoed. Een serene sfeer zal je niet ineens ontspannen tijdens een stressvol telefoongesprek, maar het helpt weldegelijk om je naderhand te kalmeren. Elke plek en elke activiteit verlangt een ander gemoed en dus ook een andere sfeer. 

Licht is een essentieel instrument voor het creëren van de juiste sfeer. Ik begin een project dan ook altijd met een analyse van hoe en door wie en in welke context een ruimte gebruikt wordt, om een passende beleving te kunnen ontwerpen.

Photoshop visualisatie van een lichtontwerp

Functie

De meest voor de hand liggende reden dat er een lichtplan gemaakt moet worden, is natuurlijk omdat we licht nodig hebben om te kunnen zien. Overdag is het daarbij vooral zaak om genoeg daglicht binnen te krijgen, zonder dat het hinderlijk wordt. In de avonduren hebben we artificiële verlichting nodig om in die behoefte te voorzien.

Maar hoeveel licht is dan precies nodig? Dat verschilt per situatie. Er zijn normen die een aanbeveling geven voor de gewenste lichtcondities voor allerlei omstandigheden. Bij een ontwerp houd ik die normen altijd in mijn achterhoofd, maar uiteindelijk lever ik maatwerk, en wijk ik ook wel eens af van de norm indien de situatie dat verlangt. Ik maak hiervoor lichtberekeningen om te bepalen welke armaturen nodig zijn om de gewenste lichtniveaus te behalen.

Lichtberekening met "false color" visualisatie van lichtniveaus

Vorm en karakter

Naast sfeer is "karakter" ook een belangrijk onderdeel van een ontwerp. Dit is wat een ruimte of gebouw eigen maakt. Interieurontwerp en architectuur spelen hierbij de hoofdrol, maar het is natuurlijk ook belangrijk dat de verlichting hierin mee doet. Armaturen komen in eindeloze vormen en maten, van technisch tot decoratief tot armaturen die zo geïntegreerd zijn dat je ze haast niet ziet!

Ik werk zo veel mogelijk met bestaande armaturen van verschillende merken. Hierbij ben ik onafhankelijk - ik ben zelf geen leverancier - en kan dus naar eigen inzicht elk product voorschrijven dat het best past bij een project.

Het kan ook voorkomen dat een project om iets bijzonders vraagt dat niet uit een catalogus te bestellen is. In zulke gevallen kan ik ook zelf armaturen ontwerpen. Daarbij maak ik zelf schetsen en tekeningen, en werk vervolgens samen met lokale producenten om het te laten maken.

Prototype van een custom ontworpen armatuur

Techniek

Als sfeer, vorm en functie uitgedacht zijn, is de volgende stap de techniek: hoe gaat het lichtontwerp gerealiseerd worden? Daar komt een hoop factoren bij kijken: lichtopbrengst; lichtdistributie; lichtkleur; weer- en vandalisme bestendigheid; aansturing; etc.

Er is veel technische kennis nodig om te bepalen welke armaturen het meest geschikt zijn. Als hulpmiddel maak ik daarvoor lichtberekeningen, die goed inzicht kunnen geven in hoe een armatuur zal presteren. Maar uiteindelijk is licht iets dat ervaren moet worden in de realiteit; het opvragen van samples van armaturen bij fabrikanten is essentieel om te zien of een armatuur ook zo presteert als de specificaties op papier suggereren; daarnaast kan het ook noodzakelijk zijn om een proefopstelling te doen die de uiteindelijke situatie nabootst, om echt te kunnen ervaren wat het licht doet. Zien is geloven!

Sample van een LED armatuur

Meer weten?

Wil je meer weten over licht, en hoe ik je daarbij zou kunnen helpen? Dan ga ik graag vrijblijvend met je in gesprek. Ik help je met liefde verder met elke grote of kleine lichtvraag; van eenvoudig mondeling lichtadvies, tot een volledig technisch uitgewerkt lichtplan; en ook voor armatuurontwerp of licht kunst; of voor het uitlichten van bijvoorbeeld een tentoonstelling.